بیمه زندگی متصل به سهام؛ بهترین ابزار برای عمق بخشیدن به بازار سرمایه

 

نگرانی این روزهای برخی کارشناسان اقتصادی نسبت به بازار سرمایه از نگاه تردیدآمیز آنها به عمق این بازار ایجاد شده است؛ این در حالی است که   می توان با ابزارهایی که از چهار دهه پیش تاکنون در کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار می گیرد، برای عمق بخشیدن همزمان به بازار سرمایه و بیمه ایران هم بهره برد و نگرانی‌ها را برطرف کرد؛ یکی از این ابزارها «بیمه زندگی متصل به سهام» است که توسعه متقابل بازار سهام و صنعت بیمه را در پی دارد و می‌تواند از یک سو به صنعت بیمه کشور کمک کند تا از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی و پوشش ریسک‌های خود بهره ببرد و از سوی دیگر با جذب بیشتر نقدینگی سرگردان اقتصاد ایران، تورم را کنترل کند و فشار مالی بر اقشار مختلف جامعه را کاهش دهد. برای دستیابی به این مهم نیاز است تا در ابتدا نقاط قوت و ضعف بازار سرمایه و صنعت بیمه ایران مورد بررسی دقیق قرار بگیرد.

 

برخلاف کشورهای پیشرفته، عمده کشورهای در حال توسعه مانند ایران از بازار پول (نظام بانکی) بیش از بازار سرمایه برای تجهیز و تخصیص منابع خود استفاده می‌کنند که دقیقا تداوم همین روند باعث بروز مشکلات متعدد اقتصادی برای این قبیل کشورها شده است. این در حالی است که شرکت‌های بیمه‌ای از جمله نهادهای مهم و محوری مالی هستند که علاوه بر تامین امنیت فعالیت اقتصادی می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در تحرک و پویایی بازارهای مالی و تامین وجوه قابل سرمایه گذاری ایفا کنند. تجربه جهانی ثابت کرده است صنعت بیمه باید رابطه متقابلی با مجموعه بازار سرمایه داشته باشد به این معنا که بازار سرمایه باید از استحکام لازم برخوردار شود و همزمان صنعت بیمه هم باید مشارکت فعال خود در این بازار را تداوم ببخشد. در این راستا، بیمه‌های زندگی در کمک به پس انداز و سرمایه گذاری افراد و نقش موثر آن در رشد اقتصادی بسیار اهمیت دارد که البته در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. با همه اینها، صنعت بیمه ایران طی سال‌های اخیر با رشد قابل توجهی در شاخص‌ها روبرو بوده است؛ براساس آخرین آمارهای رسمی شاخص ضریب نفوذ صنعت بیمه ایران طی 10 سال گذشته رشد کرده و از 1.3 درصد در سال 2009 به 2.54 درصد در سال 2018 رسیده است. با این حال در مقایسه با کشورهای پیشرفته راه زیادی باقی مانده است؛ رمز موفقیت آنها، تمرکز ویژه بر بازار سرمایه بوده است.

 

«بیمه زندگی متصل به سهام» یک ابزار جدید برای عمق بخشیدن به بازار سهام و بیمه است؛ بیمه‌گذار می‌خواهد از مزایای سرمایه‌گذاری در سهام در کنار برخورداری از بیمه بهره‌مند شود. در همین راستا، بیمه گران در سراسر جهان برای رفع این چالش، قراردادهای متصل به سهام را تهیه کرده اند. «بیمه زندگی متصل به سهام» یک بیمه نام زندگی است که در آن همه یا قسمتی از بیمه نامه به یک حساب جداگانه تخصیص داده می شود که در یک سهام یا پرتفوی خاص سرمایه‌گذاری شده است. اگر این پرتفوی بازده خوبی داشته باشد، منافع مرگ یا بازخرید بیمه نامه متصل به آن افزایش پیدا می‌کند و در غیراینصورت، کاهش می‌یابد. البته معمولا بیشتر بیمه نامه‌های متصل به سهام یک پرداخت حداقلی دارند که در هر شرایطی آن را پرداخت می‌کنند. یکی از مزایای این بیمه نامه‌ها این است که خریدار مجبور نیست تا هنگامی که پول حاصل از سرمایه‌گذاری اش را دریافت نکرده است، مالیات پرداخت کند. در بیمه‌نامه‌های متصل به سهام، بخشی از حق بیمه برای سرمایه گذاری در سهام، اوراق با درآمد ثابت یا ترکیبی از هر دو اختصاص پیدا می‌کند که بازده سرمایه‌گذاری به عملکرد صندوق مورد نظر بستگی دارد. در این خصوص می‌توان صندوق‌ها را به سه دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، صندوق‌های مختلط و صندوق‌های با درآمد ثابت تقسیم کرد. همه قراردادهای متصل به سهام نیز به برخی از ابزار مشارکت در یک شاخص اساسی یا صندوق سرمایه‌گذاری مشترک همراه با یک یا چندین تضمین اشاره دارند. انواع این قراردادها را هم در پنج دسته منفعت حداقل بازپرداخت تضمینی در هنگام سررسید، در هنگام مرگ، قابل بازخریدشدن، انباشته و تضمین شده خلاصه می شود.

 

«بیمه زندگی متصل به سهام» در زیر مجموعه بیمه‌نامه‌های زندگی متغیر قرار می‌گیرد و می‌تواند با شرایط بومی اقتصادی ایران سازگاری بالایی داشته باشد و در صورت استقبال بالا برای بیمه‌گر نیز سودآور شود. این نوع بیمه در ایران سابقه اجرایی ندارد و یک پدیده جدید و جذاب برای سرمایه‌گذارها به حساب می‌آید. همچنین شهروندان در ایران به سرمایه‌گذاری در بازارهای غیرمولد مثل مسکن و طلا عادت کرده‌اند که همین مساله باعث عدم استقبال شان از بیمه زندگی شده است. «بیمه زندگی متصل به سهام» می تواند این نقص را رفع کند، به سرعت خود را با فرهنگ اقتصادی شهروندان وفق دهد و توسعه‌ای فراگیر را رقم بزند. با اجرایی کردن این ابزار جدید، صنعت بیمه ایران می‌تواند از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی و پوشش ریسک‌های خود بهره ببرد و ضریب نفوذ خود را گسترش بدهد. همزمان با عمق یافتن بازار سرمایه، نقدینگی بیشتری جذب این بازار شود و تورم افسارگسیخته به کنترل دربیاید. برای گام نهادن در این مسیر باید از ظرفیت متخصصان بازار سرمایه که توانایی پیش بینی صحیح از روند حرکتی بلندمدت بازار سهام را دارند، استفاده شود اما پیش از هر چیز، نیاز است تا صنعت بیمه و بورس همکاری متقابل خود را به بالاترین سطح برسانند.