در گفت‌وگوی آزاد با رییس کل بانک مرکزی در کلاب هاوس اقتصاد آنلاین مطرح شد؛

 

در این گفت­گو که با حضور جمعی از اقتصاددانان موافق و مخالف عملکرد بانک مرکزی برگزار شد در بخشی از گفتگو به بررسی عملکرد بانک مرکزی در بازار سرمایه پرداخته شد که به شرح زیر است:

مهدی رباطی، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه: در ذهن فعالان بازار سرمایه ابهام‌های بسیاری وجود دارد و همین موضوع موجب انتقاد بسیاری از سهامدارانی به بانک مرکزی شده‌است که شاید در مدت چند ماه گذشته 50 تا 70 درصد اصل سرمایه خود رو از دست دادند. هر چند به نظر من این موضوع واقعیت ندارد اما با توجه به صحبت‌هایی که از سوی سازمان بورس و همچنین دولت در خصوص بازار سرمایه مطرح می‌شود، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که بانک مرکزی مقصر شرایط کنونی بورس است. افزایش نرخ بهره بین بانکی و گواهی سپرده موجب شد p/e بازار افت کند و شاهد سقوط بی‌سابقه در بورس باشیم. پرسش اصلی بنده این است شما به عنوان یک اقتصاددان تا چه اندازه سقوط بورس را ناشی از سیاست‌های بانک مرکزی می‌دانید و جایگاه بازار سرمایه در نگاه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی چگونه ‌است؟

 

دکتر همتی: بانک مرکزی و شخص بنده در موضوع بورس مظلوم واقع شدیم. من به عنوان رییس کل بانک مرکزی، بر روی سیاست‌های بانک مرکزی متمرکز هستم، آن‌ها را ارائه می‌دهم و بسیاری از صحبت‌هایی که مطرح می‌شود را پاسخ نمی‌دهم. به عنوان مثال مشکلی در بازار مرغ شکل می‌گیرد و اعلام می‌کنند که بانک مرکزی ارز را به موقع تأمین نکرد. نرخ ارز افزایش می‌یابد، برخی عنوان می‌کنند که بانک مرکزی نرخ ارز را بالا برده تا کسری بودجه دولت را تأمین کند. این موضوع به این دلیل است که هر اتفاقی که در اقتصاد می‌افتد، در نهایت به مسائل بانکی، پولی و ارزی مربوط می‌شود و به همین دلیل عنوان می‌شود که بانک مرکزی در این موضوع دخیل است. پرسش من از دوستانی که می‌گویند بانک مرکزی بورس را بالا برد و موجب سقوط آن شد این است که رییس کل بانک مرکزی که معتقد است بازار سرمایه رکن مهم بازارهای مالی کشور است، چرا باید این کار را انجام دهد؟ یعنی رییس بانک مرکزی آنقدر قدرتمند است که نرخ بهره بانکی را از 20 درصد به 8 درصد کاهش دهد و سپس تا 23 درصد افزایش دهد؟

 

به نظر بنده این صحبت‌ها درست نیست. در فروردین و اردیبهشت سال گذشته کشور به حالت تعطیل درآمد و منابع مازاد بانکی افزایش یافت. در اردیبهشت سال گذشته منابع اضافی بانک‌ها در بانک مرکزی به 71 هزار میلیارد تومان رسیده ‌بود که این میزان هم­اکنون به کم‌تر از 20 هزار میلیارد تومان کاهش یافته‌است. من اگر واقعا می‌خواستم به هدف‌گذاری تورمی پیابند باشم باید کف نرخ بهره را 18 درصد تعیین می‌کردم که به خاطر بورس این کار را نکردم. عمده اقتصاددان به من پیشنهاد می‌کردند که برای کاهش تورم باید نرخ بهره را افزایش دهم. من بخاطر ناترازی بانک‌ها، کاهش نرخ تسهیلات برای حمایت از تولید و همچنین حمایت از بورس، این کار را انجام ندادم. البته باید این را هم گفت که اثرگذاری نرخ بهره بر تورم در حالت کلاسیکی برقرار است و نه در شرایطی که کشور تحریم است. برای همین من انگیزه‌ای برای افزایش نرخ بهره ندارم. اما برخی دوستان اصرار دارند که نرخ بهره از همین میزان هم کاهش یابد. سمت دیگر قضیه را هم باید دید؛ میلیون‌ها سپرده‌گذار خرد داریم که مبالغ اندک 50 و 100 میلیونی دارند که با سود آن زندگی می‌کنند. وقتی تورم 40 درصد است و بانک‌ها در بدترین حالت که البته تخلف هم محسوب می‌شود، 20 درصد بهره بانکی می‌پردازند. این یعنی حداقل 20 درصد بهره منفی به این سپرده‌ها تعلق می‌گیرد. به همین جهت است که نمی‌توان به مسائل تک بعدی نگاه کرد.

 

 همچنین برخی افراد از من نقل قول کردند که 50 درصد تأمین مالی باید از طریق بازار سرمایه انجام شود. بله من همچنان معتقدم هستم. اما باید توجه داشت که بازار سرمایه شامل بازار سهام و بازار بدهی است. شرایط تأمین مالی از بازار سرمایه نسبت به گذشته خیلی خوب شده ‌است. من همانطور که به وزیر اقتصاد تأکید کرده‌ام، بانک مرکزی همراه بازار سرمایه ‌است و دنبال آن است که به ثبات این بازار کمک ‌کند. من معتقدم که در نرخ‌های فعلی بیش از 50 درصد بازار سهام ارزنده ‌است و حتی با نرخ‌های پایین‌تر ارز نیز ارزنده است. اما سایر دوستان هم باید توجه داشته باشند که بازار سهام نیاز به دقت بیش‌تری دارد؛ تغییرات مکرر قوانین و نامتقارن کردن دامنه نوسان لزوماً نتیجه­‌بخش نیست و حتما باید ثبات رویه داشته‌ باشیم. من درک می‌کنم که سایر دوستان هم تحت فشار هستند و به همین جهت است که مداخلات سیاسی در بازار سرمایه باید به حداقل برسد. این یک اصل اقتصادی است که بازارها در میان مدت و بلند مدت از نظر بازدهی به تعادل می‌رسند؛ این امکان ندارد که یک بازار بازدهی بالایی داشته ‌باشد و سایر بازارها بازدهی نداشته‌ باشند. من پیش‌بینی می‌کنم که با گشایش‌هایی که اتفاق می‌افتد شرایط بهتر خواهد شد و اقتصاد به ثبات می‌رسد. فعالان بازار سرمایه مطمئن باشند که یکی از دغدغه‌های اصلی رییس کل بانک مرکزی، حمایت از بازار سهام است.