سید محمد جواد میرطاهر؛ عضو هیات مدیره کارگزری بورس بیمه ایران

 

در دنیا چند دهه‌ای می‌شود که اوراق بهادار بیمه منتشر می شود. از مهم ترین نوع این اوراق، می‌توان به اوراق بیمه‌ای مرتبط با بلایای طبیعی یا همان اوراق بلایای طبیعی (CAT BOND) نام برد که کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا و ژاپن در این حوزه اقدامات زیادی انجام داده‌اند.

 

در ایران نیز از ابتدای دهه 90 مطالعه روی این اوراق آغاز شده و در نهایت در بودجه سال 99 مقدمات انتشار 1000 میلیارد تومان اوراق فراهم شده و اخیرا یکی از شرکت‌های بیمه به کمک یکی از تامین سرمایه‌ها اقداماتی را در این حوزه شروع کردند. عضو هیات مدیره بیمه دانا معتقد است که با انتشار ارواق بهادار بیمه در اندازه و تنوع بالا می‌تواند سبب رشد اقتصادی و بلوغ صنعت بیمه در ایران شود.

 

برای شناخت بیشتر از مزایای این اوراق، گفت‌وگویی با سید محمددجواد میرطاهر، عضو هیات مدیره بیمه ایران انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

 

با توجه به اینکه صنعت بیمه ایران در حوزه بهادارسازی اوراق بیمه تازه وارد محسوب می‌شود، بیمه‌گرها با انتشار این ابزار به دنبال چه می گردند:

 

مهمترین تعریف در این حوزه این است که بهادارسازی اوراق بیمه ، یکی از روش‌های انتقال ریسک بوده و یکی از کارکردهای  مهم و ویژه آن، افزایش ظرفیت سرمایه‌ای شرکت‌های بیمه‌گری است. این ابزار که از مشتقات مالی است، یکی از نوآوری‌هایی است که رابط بین بورس و صنعت بیمه است. در حقیقت، در حوزه انتقال ریسک ابزاری به نام «الترناتیو ریسک ترانسفر» وجود دارد که برای انتقال ریسک از آنها استفاده می‌شود. اوراق بهادار بیمه ذیل این ابزار قراردارد که از طرف صنعت بیمه به سرمایه‌گذاران نهادی پیشنهاد می‌شود تا تامین مالی کند.

 

 

ابزار نوین بهادارسازی اوراق بیمه، ابزاری است که چندین دهه‌ای است که در دنیا مرسوم بوده و برای تامین مالی و انتقال ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، یک سری از ریسک‌ها را شرکت‌های بیمه که بانی انتشار این  اوراق هستند، انتخاب کرده و آن را به ازای ریسکی که تصمیم به پوشش آن دارند، منتشر می‌کنند. در مقابل سرمایه‌گذاران این اوراق را خریداری می کنند، لذا  شرکت‌های بیمه متناسب با سرمایه‌هایی که جمع‌آوری شده می‌توانند ریسک پذیری کرده و پوشش‌های بزرگی را انجام دهند.

 

 

یکی از دلایل اصلی که شرکت‌ها نیاز به این ابزارهای نوین دارند این است که شرکت‌های بیمه به بنیه قوی نیاز دارند تا توانگری بالایی داشته و سطح پوشش ریسک را افزایش دهند. در حقیقت شرکت‌های بیمه برای اینکه بتوانند بیمه‌گری‌های بزرگی انجام دهند باید به سراغ افزایش سرمایه بروند یا اینکه خارج از ترازنامه سرمایه جذب کنند.

 

 

فرصت و مزیت مهمی که شرکت‌های بیمه در این حوزه به دست می‌آوردند افزایش ظرفیت و توانگری بالاست. چالشی که دارند بحث مربوط به تخصص اوراق بیمه‌گری است که البته از عمده‌ترین چالش‌ها است چرا که دانش فنی این حوزه در ایران کم بوده و  بحث‌های اکچوئری و دیگر موارد ارزیابی ریسک‌های این حوزه و بازدهی اوراق مسائل مهم و چالش برانگیزی است.

 

 

از ابتدای دهه 90 مطالعه در این حوزه شروع شد. از سال 94 بصورت تخصصی پژوهشکده بیمه روی این مساله کار کرد. از ابتدا استراتژی بیمه مرکزی این بود که اول خود بیمه مرکزی این اوراق را منتشر کرده و بعد دیگر شرکت‌ها وارد این حوزه شوند چرا که باید هرگونه گره و  مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، برطرف شده  و بعد شرکت‌ها به آن ورود کنند.

 

 

نکته مهمی که این خصوص باید اشاره کرد این است که این اوراق تنها در حوزه ریسک و رشته‌ای بیمه‌گری فاجعه‌آمیز نيستند. چیزی که در ایران در حال پیگیری است و در لایحه بودجه 99 امده است که 1000 میلیارد تومان از آن اوراق منتشر کنند، بیشتر حول  محور اتقال ریسک فاجعه امیز است. این در حالی است که در دنیا اوراق بهادار بیمه زندگی بسیار فعال بوده و منتشر می‌شود که متاسفانه در ایران اصلا روی آن کار نشده است. اگر اوراق بیمه زندگی را راه‌اندازی شود می‌توان در نهایت به بازارهای ثانویه بیمه‌های عمر در ایران رسید و علاوه بر توسعه بیمه عمر می‌توان نقدشوندگی و سرمایه گذاری‌های بیمه عمر را با تنوع بیشری  انجام داد و در حوزه معاوضات بیمه‌های غیر زندگی هم می‌توان روی این مساله کار کرد. و حوزه‌های دیگری مثل اوراق فاجعه امیز مرگ و میر است که در ایران وجود ندارد.

 

 

سرمایه‌گذاران ارواق بهادار از دو محل منتفع خواهند شد. یکی ارزش اسمی اوراق سرمایه‌گذاری شده است. سرمایه‌گذاران اوراق را می‌خرند و مبلغی جمع ‌آوری می‌شود به پشتوانه این مبلغ، می توان ریسک برداشت و از ان محل حق بیمه بازگشت خواهد کرد. در حقیقت یکی حق بیمه‌ای است که به شرکت برمی‌گردد و دیگری  ارزش اسمی است.

 

 

پیشنهاد این است که اوراق بیمه را محدود به اوراق فاجعه‌آمیز نکنند، چرا که اوراق بیمه‌های زندگی و انواع دیگر اوراق بیمه نیز می‌توان به آن افزود. نکته دیگر پیشنهاد احداث صندوق‌های پوشش ریسک است که باید در ایران تاسیس شوند متولی این صندوق‌ها می‌تواند بیمه مرکزی باشد. مساله بعدی اینکه شرکت‌های بیمه‌گری می‌توانند در اندازه‌های کوچک اوراق منتشر کنند. و در نهایت اینکه حتی بانک‌ها هم می‌توانند وارد این حوزه شوند. بانک‌ها می‌توانند برای ریسک‌های که نیاز به پوشش دارند، اوراق بیمه منتشر کرده و این مساله محدود به صنعت بیمه و بورس نمی‌شود و همین مساله باعث می‌شود که پیوند بانک و بیمه و بورس عمیق‌تر شده و در نهایت منجر به رشد اقتصادی هم می‌شود .